چکیده
در این نوشتار قصد داریم مختصات الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت را از جنبه اقتصادی معرفی نماییم و نحوه دستیابی به آن را از طریق برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری اقتصادی، مورد تأکید قرار دهیم. الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت چارچوبی را برای استقرار و حرکت در مسیر صراط مستقیم که دربرگیرنده کلیه احکام و دستورات الهی است، ارائه می‌دهد. اما بدون شناسایی و محو حرکت‌های باطل، سخن گفتن از چیستی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، امکان‌پذیر نیست. بر همین اساس در مطالعه حاضر و در گام اول، مختصات، ویژگی‌ها و نهادهای سازمان دهنده به نظریه اقتصاد سرمایه‌داری، شامل بهره پولی، نظام بانکداری، سیاست‌های پولی و اعتباری که تولیدکننده نابسامانی، رکود، تورم و هرج و مرج هستند و باعث فاصله گرفتن جامعه از مسیر صراط مستقیم می‌شوند را معرفی و نقد خواهیم نمود. برای طراحی مدل اسلامی ایرانی پیشرفت، نقد نظریه اقتصاد سرمایه‌داری از این جهت اهمیت دارد که، نظریه مذکور در انگاره‌ها، مقدمات، اهداف و نحوه دستیابی به آرمان‌هایش، تولیدکننده حرکت‌های باطلی است که لازم است برای استقرار الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، متوقف و محو شوند. در این نوشتار استدلال خواهیم کرد الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در مقدمات، اهداف و نحوه دستیابی به اهدافش، در تضاد کامل با نظریه سرمایه‌داری است. اولین اقدام در جهت استقرار الگوی پیشنهادی در این نوشتار، حذف بهره پولی و ممانعت از خلق پول توسط نظام بانکی است. در این نوشتار استدلال خواهیم کرد که نظام اقتصادی مبتنی بر نظریه سرمایه‌داری، برای تولید انسان، در مقایسه با انواع دارایی‌های واقعی و اعتباری نظیر سرمایه فیزیکی، پول و اعتبار، ارزش کمتری قائل است. این تلقی نسبت به انسان، با نظر اسلام که انسان را اشرف مخلوقات می‌داند در تضاد کامل است. بر همین اساس در نوشتار حاضر تلاش گردیده تا مبانی نظری یک نظام اقتصادی انسان‌مدار (در مقابل نظام اقتصادی سرمایه مدار) مبتنی بر نظر اسلام، معرفی شود و از آن برای طراحی یک مدل منطقی و سازگار استفاده گردد. به عبارت دیگر، مدل ارائه شده در این نوشتار از ویژگی‌های برشمرده در ذیل برخوردار است:
الف- انسان‌محور: شالوده مدل به گونه‌ای طراحی شده است که ارزش بازدهی روی تولیدمثل انسان نه تنها بالاتر از ارزش بازده روی بقیه دارایی‌ها (مانند سرمایه فیزیکی و منابع طبیعی) است، بلکه علاوه بر آن تولیدمثل انسان، ارزش دیگر دارایی‌ها را نیز بیشتر می‌کند.
ب- مبتنی بر هدایت ولایت‌فقیه: مدل ارائه شده در نوشتار حاضر مبتنی بر سازوکار هدایت و رهبری برنامه‌ریز خیرخواه و آگاه (ولایت‌فقیه) است. در مقایسه با دیگر الگوهای تخصیصی نظیر بازار رقابتی، برنامه‌ریزی دستوری و یا ترکیبی، فقط سازوکار مبتنی بر هدایت ولی‌فقیه می‌تواند مانع تعدی به حقوق نسل‌های آینده در استفاده از منابع طبیعی باشد.
ج- مبتنی بر اصل حرکت جوهری: در این نوشتار برای تبیین ویژگی‌های نظام اقتصادی مورد تأیید در الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، نظریه حرکت جوهری ملاصدرا و تفکرات منبعث از مکتب اصفهان مورد استفاده قرارگرفته است.
