تعدیل شاخص توسعه انسانی با رویکرد اسلامی ایرانی پیشرفت

توسعه انسانی و رفاه بشری جایگاه اساسی در مفهوم توسعه اسلامی دارد. در واقع بر اساس تحقیقات اندیشمندان اسلامی، هدف شریعت اسلام ارتقاء رفاه نوع بشر بوده که در بردارنده مصادیق؛ عدالت، صداقت، عزت نفس، آموزش و سواد و توجه به مال و ثروت‌های طبیعی برای نسل بشر و آیندگان آن‌هاست. از این‌رو، توسعه انسانی در مفهوم اسلامی نیز می‌بایست بر پایه مقاصد شریعت اسلام و در بردارنده مصادیق آن باشد. دیدگاه اسلامی در مورد توسعه اقتصادی بدیع و منحصربه‌فرد بوده که به‌ویژه در خصوص مبانی بنیادی، کاملاً متفاوت از دیدگاه‌های مرسوم است. از آن جمله؛ هدف توسعه اقتصادی از منظر اسلامی دسترسی به رفاه کل و جامع در جهان کنونی و زندگانی اخروی بوده که رستگاری نامیده می‌شود. بر اساس این هدف و سایر ویژگی‌های توسعه اقتصاد اسلامی، استفاده از شاخص مرسوم توسعه اقتصادی به‌منظور اندازه گیری سطح توسعه اقتصادی، در کشورهای اسلامی ناکافی بوده و مناسب نیست. در واقع، شاخص توسعه انسانی ممکن است به نظر شاخصی همه جانبه و فراگیر به نظر آید اما به‌طور کامل قابل اعتماد و کافی برای سنجش توسعه انسانی در مفهوم اسلامی نیست. لذا مناسب است تا سنجش سطح توسعه انسانی کشورهای اسلامی با استفاده از یک شاخص خاص توسعه انسانی اسلامی سنجیده شود. تعدیل شاخص توسعه انسانی با رویکرد اسلامی ایرانی پیشرفت را می‌توان یکی از مباحث مهم در ترسیم الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت دانست. دستیابی به این هدف مستلزم توجه به معیارها و مبانی پیشرفت انسانی اسلامی است. تک نگاشت حاضر در پی آن است تا ضمن برشمردن خصوصیات توسعه انسانی متعارف و نیز ارائه مدلی جدید برای سنجش توسعه اقتصادی در مفهوم اسلامی ایرانی، سنجش جدیدی از توسعه انسانی تحت آموزه‌های اسلامی ارائه دهد. معیارهای معرفی شده برای پیشرفت انسانی مبتنی بر مبانی فکری اسلام از جمله نگاه متعالی اسلام به انسان و تکامل قرار دارد. لذا ارائه این معیارها می‌تواند باعث معرفی شاخص‌های متمایز برای پیشرفت انسانی شود.
واژگان کلیدی: توسعه انسانی، توسعه اسلامی، مقاصد شریعت اسلام، پیشرفت اسلامی ایرانی