چکیده
از عمده‌ترین عوامل تخریب فکر و فرهنگ در عصر کنونی، سلب هویت دینی و عزت ملّی و استقلال فکری از ملت‌هاست. از سوی دیگر مقابله با سلامت نسل و توسعه مشروع آن در زمره اهداف کلان در جنگ نرم است. همچنان که تعارض آشکار میان نیازهای ذاتی و فطری انسان چون امنیت بر پایه ایمان و موانست بر اساس اخوت، با مختصات حاکم بر این عصر چون بحران معنویت، فقدان هویت، تخریب حریم انس و مودت، پیچیدگی و بن‌بست‌ها در امر تربیت، دلیلی بر این مدعا است. تأمل در امور مذکور هر اندیشمندی را در نظام اسلامی به حرکتی فعال فرا می‌خواند. زیرا به رغم غنای فرهنگ دینی و ملی، بی‌توجهی به این مسائل نه تنها تغلیب فرهنگ بیگانه را به همراه دارد؛ که موجبات واژگونی بنیان تربیت، سلب هویت، بی‌توجهی در پذیرش مسئولیت، سستی نظام خانواده و بی‌رغبتی به ارزش‌های بومی و ملی است.
از طرفی بحران تبدیل خاستگاه رشد انسانی، از حریم خصوصی و کانون امن خانه و خانواده به نهادهای عمومی در سبک جدید زندگی و واگذاری امر تعلیم و تربیت فرزندان به مربیان بیرونی، با نگرش‌های متفاوت، از آسیب‌های جدی دیگر پیش روی برای نسل آتی است. اینجا است که تأملات جدی‌تری در نظام تعلیم و تعلم بر بنیان‌های دینی و ملی و متناسب با نیازها و شرایط فعلی ضروری است. در تفکر توحیدی که تزکیه بنیان تعلیم است، تربیت و رشد ملکات با نهادینه‌سازی ارزش‌ها در وجود آدمی میسور است و تحقق این امر زمانی است که این مختصات با ضمیر و ذاتیات او عجین گردد؛ تا خاستگاه بروز و ظهور رفتار به هنجار و عمل احسن در انسان گردد. تحقق این غایت در گرو ارتقاء بنیان خانواده و هدفمندسازی اسلوب تربیت است. بنابراین تنظیم و ترسیم مقومات حیات طیبه از لوازم ضرور در برنامه‌ریزی نظام اسلامی است. بر این اساس ضرورت اتخاذ تدابیر سنجیده و برنامه‌ریزی خرد و کلان در عرصه فرهنگ‌سازی و مداومت بر آن، تلاش بر تحکیم خانواده و ترغیب بر تشکیل آن، کاربردی سازی روش‌های تدریجی تربیت، بهره‌وری تام و جامع از اسلوب تربیت اسلامی از مهمات در طراحی الگوی ایرانی اسلامی است.
در این نوشتار، اهداف فوق، در قالب عناوین ذیل، ترسیم و تنظیم شده است:
چالش‌های مفهومی معاصر و تأثیر آن بر اختلال در تربیت
بررسی مفهوم خانواده در رویکردی تطبیقی، میان متفکرین علوم اجتماعی و اندیشمندان اسلامی
ادب و آداب ورود به حریم خانه و ضرورت آن در فرهنگ اسلامی.
مفهوم تربیت و فلسفه آن از منظر قانون‌گذاری اسلامی
جایگاه سلامت نسل در مقاصد و غایات شریعت در نگرش سیستمی قانون‌گذار اسلامی
مفهوم ( هویت) و (شخصیت) تقسیمات آن و آثار حقیقی و حقوقی آن
نقش وراثت در شکلدهی به هویت دینی
اقسام تربیت در اسلام و تأثیر آن بر نهادینه‌سازی عبودیت
نقش تربیت دینی در هویتبخشی به رشد عقلی
ارتباط بلوغ جنسی و تحولات عقلی در انسان
بحران مسئله کودکانگاری انسانها در عصر کنونی
سبک‌شناسی تربیت تدریجی در آیات مرتبط با منش انبیا
تعامل عقل و شرع در متون اسلامی و تأثیر آن بر رشد جامع انسان
اهمیتورزی بر رشد عقلی در مستندات اندیشمندان شیعی
مشروعیت عبادت اطفال و مسئولیت کاهش یافته آنان در اسلام
مشروعیت عبادات اطفال در اندیشه فقیهان
ترتب حکم وضعی بر افعال اطفال و مسئولیتزایی در اعضای خانواده
مسئولیت والدین و جایگاه ریشهای مادر در آیات و روایات
میزان اختیارات و دخالت حاکم در امر تربیت و تعلیم اسلامی
کاربردی‌سازی اسلوب تربیت در الگوی ایرانی- اسلامی پیشرفت
