چکیده
هدف از نوشتار حاضر بررسی پدیده روانی، اجتماعی، اعتقادی و معنوی بت‌پرستی در مقابل دیدگاه توحیدی می‌باشد که شامل دیدگاه وحیانی (با استفاده از قرآن و کتب آسمانی)، دیدگاه روانی (شامل طرح‌واره‌های ناکارآمد معنوی) و دیدگاه اجتماعی (شامل تقویت‌ها و تهدیدهای ناهنجار اجتماعی) در جهت پرورش بت می‌باشد. در مقابل این پدیده اجتماعی- روانی تقویت دیدگاه توحیدی و معنوی قرار دارد که بر مبنای رشد روان انسان بنا شده است. بت‌پرستی شامل پرورش بت‌های درونی و بیرونی است و بر پایه نگاه ایستا به قدرت‌های دنیوی به‌جای نگاه پویای توحیدی به هستی استوار می‌باشد. این نگاه ایستا، روان را از حرکت و پویایی باز می‌دارد و در فرایند رشد انسان رکود ایجاد می‌کند. این نوشتار با هدف آشناسازی خوانندگان با مشکل فراگیر بُت‌سازی و بت‌پرستی و در راستای و آزاد کردن آنان از بت‌های ساخته‌شده و جلوگیری از پرورش بت‌های روانی و معنوی تدوین شده است و در راستای رسیدن به فلاح و شکوفایی که آرمان اصلی نبی اکرم (ص) می‌باشد– قولوا لااله الا الله تفلحوا- تدوین شده است.
ارتباط موضوع بت‌پرستی با الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت واضح و بدیهی است. رسالت اصلی انبیا از حضرت ابراهیم (ع) تا نبی اکرم (ص) شکستن بت‌ها و آزاد کردن انسان‌ها از یوغ اسارت آنها بوده است. استدلال‌های منطقی حضرت ابراهیم (ص) و رفتار هوشمندانۀ آن حضرت در شکستن بت‌ها و به دنبال آن احتجاج قوی و مستدل حضرت با بت‌پرستان، نشان‌دهنده عزم راسخ حضرت در این زمینه است. علاوه بر این، اولین رفتار نبی اکرم (ص) در فتح مکه در شکستن بت‌ها نشان داد که هنوز بعد از کوشش‌های حضرت ابراهیم (ص) و موسای کلیم (ص)، نشان داد که بت‌پرستی ریشه‌دارتر از آن چیزی است که انسان فکرش را می‌کند. امروزه بسیاری از مردم در کشورهای مختلف انواع مختلف بت‌ها را در قالب قدرت‌پرستی، شهوت‌پرستی، علم‌پرستی و غیره نشان می‌دهند. مداهنه و تملق افراد در مقابل عوامل قدرت و ثروت برای رسیدن به مقام، منزلت و ثروت و یا رهایی از تنبیه، انسان‌ها را به جاده انحرافی بت‌پرستی کشانده است. نمونه‌های این‌گونه رفتارهای بت‌پرستانه را در زندگی روزمره و معیشت خصوصی، خانوادگی، اداری، اجتماعی، نظامی، سازمانی، شغلی و غیره می‌توان ملاحظه کرد. افزون بر این، انسان‌ها در اثر مشکلات دوران کودکی و تربیت نادرست والدین و تثبیت‌شدگی در مراحل گوناگون تحول روانی دچار انحرافاتی می‌گردند که روان‌شناسان آن را جزء طرح‌واره‌های ناکارآمد روانی و معنوی طبقه‌بندی می‌کنند. این طرح‌واره‌های ناکارآمد که مانع رشد و پویایی روان می‌شود، جزء بت‌های روانی و معنوی به شمار می‌آیند. کارشناسان الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت لازم است که به دنبال انبیاء برای رهاسازی انسان‌ها از این موانع رشد روانی و معنوی طرحی جدی داشته باشند و برای مهندسی محیط الگویی ارائه دهند که احتمال رشد و توسعه صورت‌های گوناگون بت‌ها را به حداقل رساند و رفتارهای موحدانه را تشویق و اعمال بت‌پرستانه را تنبیه کند.
تک‌نگاشت حاضر علاوه بر توصیف و تعریف مفهوم بت‌پرستی و تبیین علمی این رفتارها الگو‌هایی را برای پیش‌بینی رفتارهای آینده در راستای ارتقای باورها و رفتارهای توحیدی و رفتارهای بت‌پرستانه انحرافی ارائه خواهد داد. همچنین به دنبال ارائه راه‌حل‌های هستی‌شناسانه برای پیشگیری از رفتارهای خودپرستانه کوشش خواهد نمود و در این راستا به روش‌های اندازه‌گیری این رفتارها و تدوین پروتکل درمانی، به ترمیم و اصلاح آن خواهد پرداخت. ضرورت تدوین تک‌نگاشت در این حوزه در چند محور زیر خلاصه می‌شود:
الف) توصیف پدیده و ارائه الگویی برای آزادسازی انسان‌ها در راستای ارتقا و رشد معنوی و رساندن آنان به فلاح در راستای تشریع انبیا و شکوفایی روانی که یکی از اهداف اصلی انبیا بوده است؛
ب) تأمین سلامت روانی افراد که به‌جای دل‌بستن به نیروهای محدود در بستر زمان و مکان و افسردگی حاصل از فقدان این نیروها به علل گوناگون، افراد می‌توانند با درون‌سازی دیدگاه توحیدی به رشد روانی رسیده و به قول یونگ به فردیت واقعی دست یابند و از این طریق به عبودیت واقعی که همان پیاده کردن نظام اتصال و پیوند بندگی است رهنمون شوند؛
ج) پیراستن برخوردها و روابط افراد از تملقات و ظاهرسازی‌های اجتماعی؛ لازم به ذکر است که بت‌پرستی خود منشأ اغفال افراد بت‌پرست و افراد قدرتمندی است که به‌عنوان بت، جلوی رشد و شکوفایی انسان را گرفته و موجب انحراف از فطرت پاک بشری می‌باشند. در جهت رسیدن به رشد و بالندگی معنوی و روانی انسان‌ها و رسیدن آنان به فلاح که در سایه یکتاپرستی ممکن است، این تک‌نگاشت تدوین شده است.
واژگان کلیدی: بت، بت‌پرستی، بت‌شکنی، آزادی از بت‌های معنوی و روانی، محیط‌های مساعد و نامساعد، اندازه‌گیری، پروتکل و درمان
