توسعه پایدار عبارت است از توسعه‌ای که نیازها و خواسته‌های توسعه‌ای نسل کنونی را پاسخ دهد بدون آنکه توانایی نسل‌های آینده را در تأمین نیازهایشان محدود سازد. اگرچه این تعریف، ساده و روشن به نظر می‌رسد، اما بیان کیفی و مبهم آن زمینهای شده است برای اینکه تفاسیر متعددی از آن استنباط و استفاده شود. لذا امروزه شاهد آن هستیم که دیدگاه‌های متفاوتی پیرامون توسعه پایدار وجود دارد و متفکران مختلف، سطوح مختلفی از حق را برای محیطزیست و نسل‌های آینده قائل هستند. در نتیجه اگرچه ایده اولیه و جهت‌گیری فکری توسعه پایدار بسیار ارزشمند و ستودنی است اما درواقع بشر آن‌چنان که باید و شاید به‌سوی توسعه پایدار گام برنمی‌دارد و در نتیجه این سؤال مطرح می‌شود که چرا پس از این میزان سرمایهگذاری و برگزاری نشستها و نوشتن مقالات، چنین امری محقق نشده است. جواب مسئله در همان ابهام مفهومی- ارزشی موجود در واژه «توسعه پایدار» است. این ابهام سبب شده است که خود «توسعه پایدار» به لحاظ مفهومی، نظری، عملیاتی و کاربردی دچار چالش «عدم انسجام و ناپایداری درونی» شود. ازاین‌رو، به‌عنوان هدف این پژوهش ابتدا سعی می‌شود چالش فوق تبیین شود و در ادامه تلاش می‌شود نحوه مواجهه الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با این چالش تشریح گردد.
نتایج تحقیق که با به‌کارگیری روش تحلیل توصیفی- منطقی حاصل گشته، نشان می‌دهد اسلام با تمرکز بر مفاهیم «حق» و «عدل»، هماهنگی بین «حقوق تکوینی و عدالت تشریعی» را مطرح ساخته طوری که چالش فوق را مرتفع کرده و ابهامات موجود را بر طرف می‌سازد. در نتیجه این دیدگاه، باید تلاش شود هماهنگی تکوینی که بین اجزاء سیستم عالم (از جمله بین انسان فعلی، محیطزیست و اکوسیستم و تداوم حیات نسل‌های بعدی) در بدو خلقت توسط خداوند متعال تعبیه شده است، حفظ شود و این امر بی‌تردید به نحوه ایجاد حق‌وحقوق اخلاقی و قانونی همگی ذینفعان بستگی دارد
