فقه و الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت

این اثر درصدد است با ارائه تعریف دقیقی از فقه، اجتهاد و شریعت و دیگر مفاهیم مرتبط، ظرفیت‌های دانش فقه را عیان کند و نشان دهد که این ظرفیت‌ها اگر فعال شوند و مورد توجه ویژه فقیهان قرار بگیرند ارتباط وثیقی در بین دانش فقه و الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت حاصل می‌آید. مهم‌ترین ظرفیت‌های دانش فقه که این مقاله فعال شدن آن را مورد توجه قرار داده، عبارت‌اند از:
الف) لزوم توجه به اصالت اسناد فقهی در پیشرفت اسلامی؛ نگارنده درصدد است فقیهان امامیه را از نگاه نامتوازن به اسناد چهارگانه دور کند و از آنان بخواهد که اسناد چهارگانه را به گونه‌ای مهندسی کنند که در هندسه چینش آنها عقل به عنوان یکی از اسناد منزلت واقعی خود را داشته باشد و همه ظرفیت‌های وجودی این سند متقن، شکوفا شود.
از سوی دیگر این را هم تبیین کرده است که برقراری ارتباط بین دانش فقه و الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، بدون رساندن عقل به منزلت شایسته خود نامیسر خواهد بود.
ب) مقاصد شریعت و پیشرفت اسلامی
نگارنده در اینجا از توانایی دانش فقه برای توجه به مقاصد شریعت پرده برداشته و عیان کرده است که توجه به مقاصد شریعت در دانش فقه به کدام گونه باید رقم بخورد تا هم در بازار فقاهت مورد قبول افتد و هم موجب پویش فقه شود. در عین حال بر این امر نیز پافشاری ورزیده است که دانش فقه از کدام گونه‌های مقاصدگرایی نیز باید بپرهیزد تا از گوهر جواهری خود فاصله نگیرد. نیازهای طراحی و اجرای الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت نیز در این بخش روشن شده تا چگونگی مرتبط شدن فقه مقاصدنگر با الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در مقام طراحی و اجرا عیان شود.
ج) فقه المصالح و پیشرفت اسلامی
نگارنده در این قسمت با اشاره به اینکه فقیهان امامیه بدون اینکه در دام استصلاح اهل تسنن بلغزند همواره در استنباط و اجرای احکام شرعی به مصالحی پیشینی و پسینی احکام شرعی توجه داشته‌اند و بدین ترتیب از فقیهان خواسته است تا ضمن پرهیز جدی از آفات و خطرات مصلحت‌گرایی در فقه بکوشند تا در مقام استنباط و اجرا نگاه موشکافانه و شایسته و بایسته به مصلحت را فدای احتیاط‌گرایی فقیهانه نکنند تا از این طریق نه الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت از خدمات دانش فقه محروم شود و نه دانش فقه از انجام وظایف اجتماعی و سیاسی خود - که یکی از آنها همراهی همدلانه با این الگو برای روشن کردن راه آن در مقام طراحی و اجرا است – دور بماند.
کلیدواژه‌ها: دین، فقه، فقه جواهری، شریعت، استنباط، اجتهاد، سند، منبع، مقاصد شریعت، عقل، الگو و پیشرفت اسلامی